بنام خدا
روح آدمی چیست، حقیقت آن کدام است
و آیا دیدن آن ممکن است؟
منبع: www.hawzah.net
موضوع روح انسانی، از شریف ترین موضوعاتی است که می طلبد آدمی مطالعات و تأملاتی نسبت به آن داشته باشد. در این باب گرچه مسائل و مباحث فراوانی از سوی فیلسوفان، متکلمان، روانشناسان و روانکاوان، مفسران و محدّثان طرح شده و هر یک از دیدگاه ویژه خود آن را کاویده است، که حتی پرداختن به شمه ای از آن بسیار فراتر از چارچوب این نوشتار و سطح کار مجله است ولی در حد یک مقاله کوتاه، به تناسب پرسش بالا، تنها به برخی مسائل مربوط به آن می پردازیم.
روح، مجرّد یا مادّی؟
بی شک هر یک از ما درمی یابیم که وجود ما گذشته از جسم و آثار مخصوص بدان، دارای خواص و حالاتی است همچون فکر کردن، دوستی، و نفرت، احساسات و عواطف، سخاوت و بخل، شجاعت و ترس و مانند آن. وجود این حالات و اوصاف در وجود انسان، حداقل این پرسش را برای او ایجاد می کند که خاستگاه و منشأ این ویژگی ها چیست؟ مادی ها در پاسخ به این سؤال، تمامی این خواص را از آثار جسم دانسته اند و همه آنها را از بعد مادی تفسیر کرده و هر یک را به علتی از علل جسمانی بازگردانده اند. به اعتقاد آنان هیچ صفتی را نمی توان یافت که قابل انطباق بر قوانین مادی نبوده و توجیه مادّی نداشته باشد، تا به ناچار برای توجیه آن به علتی ماوراء جسم و ماده روی آوریم.
در برابر آنها الهیون معتقدند، در ساختار وجودی انسان، گذشته از جسم که از سنخ طبیعت و ماده است، جنبه ای دیگر از وجود نیز به کار گرفته شده است که ماورای ماده است و از آن به روح و نفس تعبیر می شود و تمام این حالات و اوصاف را از آنِ جنبه روحانی می دانند.